Тавины Баялаг

ХАВТГАЙ ДЭЭВРИЙН  ШИЙДЭЛ

Барилгын их биеийг барьж дуусмагц дээврийн ажлыг гүйцэтгэнэ. Дээврийн ажлыг гүйцэтгэмэгц заслын ажлыг хийх боломжтой болно.  Дээвэр хийснээр барилга бороо цас, салхи шуурга, халуун хүйтэнд ажрахгүй болж ашиглалтын найдвартай байдал хангагдана.

Томоохонталбайтай үйлдвэрийн болон олон давхар олон нийтийн орон сууцныбарилгын дээврийн байгуулалтыг  хавтгай төлөвлөж хуйлмал материалаар дээвэрлэх нь зохимжтой. Учир нь их талбайг дээвэрлэхэд асар их хөдөлмөр зарцуулалттай тул ажлыг механикжуулан хурдан гүйцэтгэхэд хуйлмал дээвэр зохимжтой. 1990-ээд оны сүүл хүртэл хавтгай дээврийг хуйлмал материалаар дээвэрлэхдээ энгийн хятад болон орос хар цаас хар лак түрхэж наадаг байсан.

 Хар цаас хар лак хэрэглэдэг технологи манайх шиг эрс тэс уур амьсгалтай, нар нь айхтар шардаг газар удаан1-2 жилийн  эдэлгээтэй  юм шиг санагдаад байдгийн. Ингэж наасан хар цаас ихэвчлэн хагарч хатаж, хорчийсон, агшсанаас болоод ус тусгаарлах шинж чанараа алдаад байдагталтай.  Харин сүүлийн жилүүдэд халааж наадаг олон төрлийн зориулалттай дээврийн болон ус чийг тусгаарлах зориулалттай материалүүд орж ирсэн.Эдгээр материалаас хамгийн өргөн хэрэглэгддэг нь Техно николь группын битум рулонон хар цаасууд юм. Уг материал нь дулаан тэсвэрлэх ба уян хатан чанарын үзүүлэлт өндөртэй учраас маш бага температурт ч деформацид орж чаддаг улмаар удаан эдэлгээтэй байдаг сайн талтай. Бүтээгдэхүүний доод гадарга нь амархан хайлдаг полимер хальсаар, өнгөн тал нь чулуун бүрхүүлтэй үйлдвэрлэгдсэн. Үндсэн суурь материал нь үл ялзрах органик нийлэг эд. Төрлөөр нь БикростБифоль Унифлекс  Техноэласт гэх мэтээр ялгах бөгөөд   ерөнхий шинж чанар нь нэгэн жигд бүтэцтэй тул бөх бат удаан эдэлгээтэй.  Мөн хэрэглэх зориулалтаар нь чулуутай болон чулуугүй гэж ангилна. Чулуугүй цаасыгбусад төрлийн дээврийн материалын доор суурь болон уур ус тусгаарлагчаар ашиглаж болох ба ингэснээр дээврийг ус чийгнээс улам бат хамгаалах мөн дуу чимээг зохих хэмжээгээр намсгаж өгнө. Харин чулуутай цаасаар гадна давхаргад наах болон энэ нь нар салхины нөлөө, цас бороо, механик гэмтлээс  хамгаалах үе болдог.

Эдгээр материал нь шинээр хийж буй болон дахин засварлаж буй дээврийн аль алинд маш сайн тохирно. Хучилт хийхээс өмнө бетон гадаргууг ус чийг тусгаарлагчаар өнгөлж бэлтгэсэн байх эсвэл элс цементэн өнгөлгөө хийж өгсөн байх шаардлагатай.   Цаг уурын аль ч бүсэд хэрэглэхэд тохиромжтойбайдгаараа давуу талтай.

Наахдаа газын паялник /дээврийн цаас наах зориулалтын/эсвэл пропан хий ашиглана. Жирийн наах технологийг халааж наах технологиор сольсон нь уснаас хамгаалах бүрхүүлийн нягтралыг сайжруулж, олон давхарлах асуудал үгүй болсноор материалын зардлыг нилээдгүй хэмжээгээр хэмнэх давуу нөхцөл үүснэ.

Технологи

Хавтгай  дээврийг хуйлмал битум рулонон материалаар хийх тохиолдолд  дэвсгэр гадарга нь  маш тэгшхэн хуурай байвал ажил чанартай болох нэг нөхцлийг бүрэлдүүлнэ.

Угсармал болон цутгамал төмөр бетон хучилтын хавтангийн дээд тал ирмэглэн цухуйгаагүй байвал зохих бөгөөд угсрамал хавтангийн анг дүүргэж тэгшилэх ёстой.

Үүний дараа уур ус тусгаарлагчийг ус үл нэвтрүүлэх хуйлмал материал / чулуугүй цаас/-аар  халааж наан тусгаарлана. Наамал тусгаарлалтын өмнө гадаргыг хөрсжүүлнэ.

Дээврийн дулаалгад эрдсийн /асбест ба хөнгөн бетон/, органик /ховд, зэгс, фаблолит, арболит, пенополистирол, пенополиуретан г.м./, холимог/ битумо-перит, эрдэс хөвөн  , полимербетон г.м./ материалуудыг өргөн хэрэглэж байна.

Хавтгай дээврийн дулаалгыг асгах болон угсармал тусгааралалтаар  хийнэ.

Асгаж дулаан тусгаарлах. Ямар зузаантай тусгаарлахыг дулааны техникийн тооцоогоор шийдвэрлэнэ. Энэ төрлийн дулааныг гол төлөв үйрмэг материалаар /үнс, шаарга, керамзит г.м/ хийдэг.  Дулаалгыгхурын ус чийгээс хамгаалах нэмэлт арга хэмжээ авах хэрэгтэй.Yүний тулд цементэн зуурмагаар бүрхэх, хөрлөж шавардах зэргээр гаднаас ус нэвтрүүлэхгүй байх бүтцийг бий  болгох ёстой юм.

Угсармал материалаар дулаан тусгаарлах: Хавтгай дээвэрт асгах аргаар дулаан тусгаарлаж болох боловч заримдаа бэлэн бэлдэц хэсгээр угсарч дулаалах нь ашигтай байх тохиолдол бий. Жишээ нь: хөөсөнцөр хавтанг шигтгэн бэхлэх. Ийм хавтангуудыг өөр хооронд нь нарийн төмөр утсаар хэрэн бөхлөдөг. Хэрэв олон үе тусгаарлах бол эхний үеийн анг дараагийн үеийн бүтэн хавтангаар дарах хэрэгтэй. Энэ төрлийн дулаан тусгаарлалтын сүүлийн үеийг төмөр тороор бүрхэж /ороож/ шавардан бетон цутгалтаар тусгаарлана.

Дулаалгын дараах бетон зуурмагийг хийхдээ дээврийн усны урсац чиглэх усны хоолой руу орох налуу /уклон/-г зөв тооцоолж гаргах хэрэгтэй. Хэрэв уклон буруу гарвал дээвэр дээр ус тогтож, ус нэвтрэх аюултай. Хавтгай дээврийн  хурын усыг зайлуулахын тулд  налуу /уклон / нь 2,5% - 25% -ийн байвал хамгийн тохиромжтой гэж үздэг.

Бетон зуурмагаар уклон хийсний дараа сайн хатааж бэхжүүлнэ. Хатсан гадаргыг цэвэрлээд хөрсжүүлэлт хийнэ.  Хөрсжүүлгийг гол төлөв хүйтэн аргаар найруулна. Yүний тулд зориулалтын хөрсжүүлэгч материалыг  керосин  буюу бензинээр шингэлж өгдөг. Хөрсжүүлэлтийг хатсаны  /12-24 цаг хатаана/ дараа рулонон хар цаасаа наана. Манай орны нөхцөлд битум рулонон хар цаасыг 2 үе наавал тохиромжтой бөгөөд энэ цаас нь хуучны энгийн хятад болон орос хар цаасыг бодвол эдэлгээний хувьд олон жилийн настай,дулаан даах чадвар болон ус үл нэвчүүлэх чадвар сайтай.

Рулонон хар цаасыг наахаас өмнө гадаргыг сайтар цэвэрлэвэл зохино.  Хуйлаасыг чанартай сайн наах нэг нөхцөл нь гадарга хуурай байх явдал юм.  Хэрэв наах гадарга чийгтэй байвал  /бороо цасны дараа/ заавал  хатаах хэрэгтэй.

  Дээврийн усны урсац уналт их байдаг тэр хэсгээс эхэлж хар цаасыг наана.  Энэ хэсэг бол усны цоргоны нүх болон өнцөг булан юм. Дээвэр дээр илүү гарсан яндан, салхижуулгын нүх болон инженерийн тоноглолын орчныг хар цаасыг эсгэж зүйж нягт нямбай хийх шаардлагатай бөгөөд түүнийг тууш гадаргын наалтаас түрүүлж хийсэн байх ёстой.  Наах үеийн тоог зураг төсөлд тогтоосноор гүйцэтгэнэ. 

Хар цаасыг давхарлаж наахдаа: үелүүлж давхарлах, шатлуулж давхарлах, үелэн шатлуулах   гэсэн гурван аргыг голлон хэрэглэдэг. Битум рулонон цаасны хувьд нэг үе бол үелүүлж давхарлах аргаар, харин 2 үе бол үелүүлэн шатлуулах аргаар наавал тохиромжтой байдаг. Мөн цаасны ам зөрүүлгийг сайн наах бөгөөд 10см-ээс ихгүй байна.  

Цас борооноос урьтаж бүх гадаргыг ганц үе боловч хурдан бүрхэж авахад үелүүлж давхарлах арга тохиромжтой. Бусад үеийг борооны улирал  өнгөрсөний дараа болон өвөл дуусч хавар болмогц нааж дуусгаж болох юм.

Битум рулонон материалаар хийсэн хавтгай дээврийн  ус гоожих гол шалтгаан нь  цаасны ам зөрүүлгийг буруу тооцон наах, мөн боолт хийх наалт, шулуун наалтыг буруу тооцоолж нааснаас хар цаасны завсраар цас болон борооны ус орж цаас болон дулаалгыг чийглэж норгосноос тухайн материал овойж ховхорч гэмтэжэхэлдэг. Иймээс  хавтгай дээврийг битум рулонон материалаар хийх бол мэргэжлийн болон туршалагатай байгууллагаар хийлгэх нь тохиромжтой билээ.